Dlaczego podjadamy?
Podjadanie, które kiedyś pełniło rolę mechanizmu przetrwania w warunkach ograniczonej dostępności pożywienia, stało się poważnym problem zdrowotnym w obecnych czasach, przyczyniając się do zaburzeń odżywiania i otyłości. W przeszłości, gdy dostęp do żywności był niepewny, podjadanie pełniło funkcję zabezpieczenia przed głodem i pomagało przetrwać okresy niedoboru żywności. Włączenie przekąsek do codziennej rutyny pozwalało ludziom utrzymać stabilny poziom energii w ciągu dnia, co umożliwiało wykonywanie niezbędnych do przetrwania zadań i aktywności, począwszy od prac rolniczych, po polowania czy zbieractwo.
W dzisiejszych czasach istnieje szereg dodatkowych czynników, które mają wpływ na nasze skłonności do podjadania, w tym emocjonalne objadanie się. Obejmują one nie tylko fizjologiczne potrzeby człowieka, ale też aspekty psychologiczne, społeczne i środowiskowe. Pamiętając o tych czynnikach, możesz podejmować bardziej świadome decyzje żywieniowe i skuteczniej radzić sobie z pokusami podjadania.
Dostępność żywności i reklama
Obecnie łatwość dostępu do jedzenia ma swoje znaczenie w naszych nawykach żywieniowych. Przekąski są niemal wszędzie, możemy kupić je w sklepach spożywczych, na stacjach benzynowych czy w automatach z żywnością. Istotnym czynnikiem silnie wpływającym na naszą podatność na sięganie po przekąski jest też kreowanie apetycznego wizerunku żywności przez media.
Twórcy reklam posługują się technikami mającymi na celu pobudzenie naszych zmysłów. Poprzez wykorzystanie intensywnych kolorów czy kuszących tekstur sprawiają, że żywność staje się atrakcyjniejsza i bardziej kusząca. Reklamy mają też tworzyć pozytywne skojarzenia związane z jedzeniem. Właśnie z tego powodu często widzimy w nich śmiejące się dzieci, spotkania rodzinne czy romantyczne kolacje. Te pozytywne emocje powodują, że sięganie po przekąski jest odbierane przez nas jako forma relaksu, nagrody czy czasu spędzonego z bliskimi.
Głód i dieta uboga w składniki odżywcze
Niewłaściwie zbilansowana lub uboga odżywczo dieta mogą skutkować częstszym podjadaniem. Kiedy posiłki nie dostarczają odpowiedniej ilości niezbędnych składników odżywczych, organizm może odczuwać niedosyt i zmęczenie. W rezultacie często uciekamy się do przekąsek jako szybkiego sposobu na zaspokojenie głodu i uzupełnienia poziomu energii, co może prowadzić do błędnego koła odchudzania.
Niestety, większość przekąsek dostępnych na rynku nie zaspokaja potrzeb żywieniowych organizmu. Pomimo tego, że są bogate w kalorie, często brakuje im składników, takich jak białko, błonnik, witaminy i minerały, które są kluczowe dla utrzymania optymalnych funkcji organizmu.
Restrykcje żywieniowe
Eliminacja czy ścisłe ograniczanie spożywania określonych rodzajów żywności lub kalorii może powodować zwiększenie uczucia głodu fizjologicznego. To reakcja obronna, która zachęca nas do szukania pokarmu w sytuacji, gdy organizm odczuwa brak potrzebnych mu substancji.
Ponadto, ograniczenia mogą powodować obsesyjne skupienie uwagi na jedzeniu. Jednym z mechanizmów, który prowadzi do podjadania w przypadku restrykcji żywieniowych, jest efekt bumerangu. Polega on na tym, że im bardziej staramy się unikać określonych pokarmów, tym bardziej się na nich koncentrujemy. To może prowadzić do uczucia utraty kontroli nad jedzeniem, co skutkuje spożywaniem większych ilości „zakazanych produktów”.
Dla wielu z nas jedzenie nie jest jedynie sposobem zaspokojenia fizjologicznego głodu, ale także źródłem przyjemności i komfortu emocjonalnego. Eliminacja ulubionych produktów czy potraw z codziennego jadłospisu może wywołać uczucie frustracji lub straty. Dlatego podejmując decyzje dotyczące diety, warto uwzględniać nie tylko aspekty fizjologiczne, ale także emocjonalne. Dobrze jest szukać równowagi między zdrowym odżywianiem a możliwością cieszenia się ulubionymi potrawami.
Emocjonalne podjadanie
Emocje odgrywają znaczącą rolę w naszych nawykach żywieniowych. Kiedy jesteśmy zestresowani, smutni lub znużeni, możemy sięgać po jedzenie jako formę pocieszenia lub rozładowania emocji. Uczucie nudy czy monotonii może prowadzić do sięgania po przekąski jako formę rozrywki lub sposobu na przełamanie rutyny. Nie tylko emocje o negatywnym afekcie sprzyjają podjadaniu. Jedzenie staje się często integralną częścią celebracji sukcesów.
Jak przezwyciężyć problemy z podjadaniem?
Rozumienie mechanizmów leżących u podstaw podjadania i zdolność do podejmowania świadomych decyzji żywieniowych są kluczowe w budowaniu zdrowych nawyków. Nasze emocje mogą znacząco wpływać na sposób, w jaki podchodzimy do jedzenia, czyniąc z niego nie tylko źródło pożywienia, ale również formę pocieszenia czy nagrody. Jednak długotrwałe poleganie na jedzeniu jako głównym sposobie regulacji emocjonalnej może prowadzić do problemów zdrowotnych i pogłębienia niezdrowych nawyków żywieniowych.
Ważne jest, aby zamiast polegać wyłącznie na jedzeniu w trudnych chwilach, wprowadzić do swojego życia zdrowsze metody radzenia sobie z emocjami. Rozwój różnorodnych strategii, takich jak ćwiczenia fizyczne, medytacja, prowadzenie dziennika czy rozmowy z bliskimi, może być kluczem do przełamania cyklu podjadania.
Jeśli zmagasz się z podjadaniem i chcesz wprowadzić pozytywne zmiany w swoim życiu pamiętaj, że możesz skorzystać z pomocy ekspertów. Nasi psychodietetycy i psychoterapeuci, dzięki łączeniu specjalizacji, doświadczeniu i zrozumieniu zarówno psychologicznych jak i żywieniowych aspektów podjadania, zaoferują Ci indywidualnie dopasowane podejście, które pomoże Ci zbudować zdrowsze relacje z jedzeniem oraz lepiej radzić sobie z emocjonalnymi wyzwaniami.
